صحبت‌های مهم رئیس مجلس دربارۀ کارنامۀ دولت در اجرای برنامۀ توسعه
در جریان بررسی و ارزیابی نحوه اجرای سال اول قانون برنامه هفتم در صحن علنی
۲۰ آبان ۱۴۰۴
طی ۲ روز گذشته همکاران ما و دولت تلاش کردند تا به جمع‌بندی رسیدیم و همین موضوع می‌تواند چراغ‌راهنمای ما برای اجرای برنامه در سال دوم باشد. از اصحاب رسانه نیز که طی این دو روز بسیار فعال و حساس موضوعات صحن مجلس را دنبال کردند، تشکر می‌کنم.
امروز تنها سند بالادستی و میثاق ملی ما برنامۀ هفتم پیشرفت است | دکتر پزشکیان، زمان حضور در مجلس، مسئول کمیتۀ سلامت در بررسی برنامۀ هفتم بودند | ایشان در ایام انتخابات نیز اعلام کردند برنامه‌شان همین برنامۀ هفتم است
تنها سند بالادستی و تنها میثاق ملی امروز کشور برنامه هفتم است. سال ۱۴۰۴، سال پایانی سند چشم‌انداز ۲۰ساله است؛ ازاین‌رو این سند قطعی‌ترین و مهم‌ترین سند ماست و بسیار خرسندیم که مسئله‌محور تنظیم شده است. نخبگان در اقشار مختلف در تنظیم این سند دخیل بودند و دولت و مجلس با همکاری یکدیگر کار را پیش بردند.
شخص دکتر پزشکیان در زمان تنظیم برنامه دخیل بوده و مسئولیت کمیته سلامت را داشته است، در زمان انتخابات نیز ایشان به مردم و همه قول داد که برنامه‌اش بر مبنای برنامه هفتم باشد. ما نیز در مجلس برنامه خود را برنامه هفتم می‌دانیم و این اتفاق مبارکی است. روزی را به‌خاطر بیاورید که دولتی می‌گفت برنامه نوشتن، مسئولیت مجلس نیست؛ اما امروز هماهنگی و همدلی برای تدوین آن به وجود آمده و همه یکدست متعهد به برنامه هستیم.
برنامۀ هفتم بی‌اشکال نیست، اما طبق نظر نخبگان این برنامه در مقایسه با دیگر برنامه‌ها دقیق‌ترین و اجراشدنی‌ترین برنامه بوده است | در برنامۀ هفتم، نظارت پیشینی و هم‌زمان را جایگزین نظارت پسینی و پس از اجرا کردیم
بسیاری از نخبگان و اندیشکده‌ها علی‌رغم ایرادات موجود در برنامه، اذعان دارند که این برنامه دقیق‌ترین و قابل‌اجراترین برنامه نسبت به سایر برنامه‌های توسعه‌ای کشور بوده است، ویژگی بعدی برنامه هفتم این بود که بر اساس ماده ۱۱۸ و با کمک دوستان در دولت و مجلس برای اولین‌بار نظارت پیشینی داشتیم که در ۶ برنامه گذشته کشور سابقه نداشته است. امروز اولین سال اجرای برنامه هفتم است و همه گرد هم آمده‌ایم تا ببینیم چه کرده‌ایم؛ اما در گذشته این‌گونه بود که باید بعد از گذشت ۷ سال از برنامه، آن را بررسی می‌کردیم و خروجی می‌گرفتیم که البته متأسفانه نه تجربه و نه عبرتی برای ما می‌شد؛ این در حالی است که امروز روند اجرای برنامه را نقد می‌کنیم.
امروز بر اساس برنامه مکلف شده‌ایم، جمع‌بندی نظارت خود را به دولت منتقل کنیم و دولت یک ماه فرصت دارد تا در اول دی‌ماه، بودجه ۱۴۰۵ را منطبق بر برنامه هفتم بدهد و برای سال دوم نیز اشکالات سال اول را مرتفع می‌کنیم تا اجازه ندهیم به سال آخر کشیده شود.
نباید در موضع اپوزیسیون حرف بزنیم؛ حل مشکلات بر دوش همۀ ماست | چه دولت، چه مجلس، چه حتی بخش خصوصی، همگی موظف به اجرای برنامۀ هفتم هستیم
جمع حاضر از بنده به‌عنوان یک خدمتگزار گرفته تا رئیس‌جمهور و چه تک‌تک وزرا و نمایندگان، نباید در موضع اپوزیسیون صحبت کنیم، همه مسئول هستیم و امروز زیر یک سقف نشسته‌ایم و حل مشکلات نیز بر عهده ماست و باید بر چگونگی انجام کار متمرکز شویم. اگر عدالت‌خواه و به فکر مستضعفان و ایران هستیم و می‌خواهیم به داد محرومان برسیم و ایران سرفراز و قوی داشته باشیم و اگر قصد داریم راه شهدا را برویم و به جوانان و نسل آینده ظلم نکنیم، باید خروجی درستی تحویل دهیم. ما باید به سند امروز متعهد شویم. هر فعالیت خارج از سند به معنای بی‌وفایی به انجام کار است؛ چه از طرف مجلس باشد و چه دولت. حتی بخش خصوصی و نخبگان جامعه باید براین‌اساس حرکت کنند چرا که برنامه هفتم میثاق ملی همه ماست.
دررابطه‌با برخی مشکلات موجود سر راه اجرای برنامه هفتم، ناترازی‌های موجود از جمله ناترازی آب را شاهدیم که تولید آن دست ما نبوده و نعمت الهی است اما مصرف آن در دست ماست. در برنامه هفتم برای مصرف آب تعیین تکلیف شده است. امروز در حوزه آب، بحران داریم و تنها ۳ درصد بارش نسبت به سال‌های گذشته داشتیم؛ اما در عمل شاهدیم که به این سمت نمی‌رویم که بر اساس برنامه کار را پیش ببریم. اگر نقدی به برنامه داریم باید اصلاح شود در غیر این صورت باید ملزم به اجرا باشیم.
ناکارآمدی فرایندی و ساختاری و فقدان بهره‌وری در نظام اداری غوغا می‌کند|وزن عدم بهره‌وری برای اجرای برنامه هفتم از وزن کمبود منابع بیشتر است
امروز کمبود درآمد داریم؛ اما دارایی‌های موجود را نیز به بدترین شکل استفاده می‌کنیم درحالی‌که در دست ماست، مجلس و دولت باید به ناترازی بودجه توجه کنند. ناکارآمدی فرایندی و ساختاری و فقدان بهره‌وری در نظام اداری در حوزه ناترازی انرژی، صندوق‌های بازنشستگی و امنیت غذایی غوغا می‌کند.
صفحه ۲۷ گزارش حاضر، به عواملی اشاره دارد که باعث عدم اجرای درست برنامه هفتم می‌شود. وزن کمبود منابع تنها ۲۳ درصد اما ضعف کارکردی و عدم بهره‌وری وزن دیگری داشته است؛ اما متأسفانه هرجا حرف می‌زنیم، حرف از نداشتن منابع می‌زنیم. قطعاً منابع کم است؛ اما منابع موجود خود را نیز بد هزینه می‌کنیم.
اجرای درست برنامه هفتم نیازمند تصمیمات شجاعانه، مدبرانه و حتی تلخ است
در حوزه عدم بهره‌وری و نظام آموزشی و فرهنگی و در حوزه مربوط به معیشت و سلامت چالش‌هایی داریم، ما در برنامه هفتم، موضوعات را جامع دیده‌ایم؛ حتی از ۱۰ موضوع اولویت‌دار می‌توان ۳ یا ۴ موضوع را انتخاب کرد. بنده به‌عنوان خدمتگزار می‌گویم امروز نه‌تنها فقط به همین موضوعات بلکه باید به برنامه‌های خیلی مهم و خیلی فوری‌تر متمرکز باشیم و در اولویت کاری ما باشد تا وقت و پول خود را بر آن متمرکز کنیم.
در مسیر اجرای برنامه، چگونگی کار برای ما مهم است و باید در این مسیر پیش برویم، اگر این کار را نکنیم دچار مشکل می‌شویم که لازم است در این زمینه به چند شاخص از جمله در حوزه تورم به شاخص‌های قیمت مصرف‌کننده از گذشته تا کنون اشاره کنم؛ شاخص قیمت مصرف‌کننده در برنامه پنجم، ۲.۷ برابر و در برنامه ششم ۷.۸ برابر برای مصرف‌کننده شده است؛ این میزان در مهرماه سال ۱۴۰۴ نسبت به برنامه ششم ۱۳.۷ برابر شده است. اگر قصد داریم همین مسیر غلط گذشته را ادامه دهیم، با مشکل جدی مواجه می‌شویم. می‌توان سیمولیت (شبیه‌سازی) کرد تا ببینیم در حال حرکت به سمت چه بیراهه‌ای هستیم. ما باید محکم بایستیم و تصمیمات شجاعانه و مدبرانه بگیریم حتی اگر این تصمیمات تلخ باشد. ما باید پشت‌هم بایستیم و باخرد جمعی کار را انجام دهیم.
تصمیمات اشتباه طی ۱۵ سال اخیر مشکلات بزرگی برای کشور ایجاد کرده است| قطعی گاز علی‌رغم دارابودن رتبه بالای تولید گاز دنیا، منطق ندارد
حجم نقدینگی کشور در سال ۹۹ مبلغی بالغ بر ۳ هزار همت بوده که امسال به بیش از ۱۱ هزار همت رسیده است، اگر با همین دست‌فرمان پیش برویم، مشخص نیست در انتهای برنامه وضعیت چگونه شود. ما نباید مسیر فعلی را ادامه دهیم؛ بلکه باید منطبق بر برنامه حرکت کنیم و کار را انجام دهیم. امروز ۱۹.۵ درصد نفت و گاز دنیا دست ماست اما قطعی گاز داریم که اگر به این وضع ادامه دهیم باید فقط ۱۶ میلیارد دلار فراورده به کشور وارد کنیم. همچنین باید بیش از ۱۲ میلیارد دلار به کالاهای اساسی بدهیم که مشخص است مسیر درست نیست.
دررابطه‌با ایرادات موجود در ساختارها که نمونه آن در ادغام وزارت صنعت با بازرگانی و ادغام وزارت جهاد با کشاورزی شاهد بودیم، در ادغام حوزه صنعت و بازرگانی استدلال ما این بود که چون وزارت بازرگانی واردات می‌کند، تولید، زمین می‌خورد؛ ازاین‌رو بخش تجارت و بازار را به صنعت دادیم و امروز معلوم نیست چه کسی آن را کنترل می‌کند و چنین ساختاری در وزارت صمت وجود ندارد. وقتی به‌صورت متوالی طی ۱۵ سال، چند تصمیم اشتباه می‌گیریم مشکل امروز به وجود می‌آید؛ بااین‌حال این ما هستیم که امروز مسئولیم و باید مشکلات را حل کنیم؛ اما باید از گذشته عبرت بگیریم.
وزارت کشاورزی باید وزارت تولید و امنیت غذایی باشد|وزارت کشاورزی به‌جای تولید، تجارت می‌کند
وزارت کشاورزی، وزارت تولید و امنیت غذایی بود، بااین‌حال متأسفانه امروز تنها چیزی که مهم نیست، تولید است و این وزارتخانه تنها تجارت می‌کند و کالاهای اساسی را برای امنیت غذایی می‌آورد؛ امروز جو و گندمی که با دلار وارد می‌شود نمی‌تواند با جو و گندمی که در داخل تولید می‌شود، رقابت کند. آیا باید به این مسیر ادامه داد؟ خیر. راهکار همه این مسائل در برنامه به‌صورت روشن و مشخص آمده است که چه کاری انجام دهیم.
برنامه هفتم بزرگ‌ترین فرصت کشور که می‌تواند چالش‌ها را به فرصت بدل کند. من به‌عنوان خدمتگزار می‌گویم بارها با دوستان، اعم از رئیس‌جمهور، وزرا و کمیسیون‌ها صحبت کرده‌ایم و باور داریم حتماً برنامه هفتم این چالش‌ها را برای ما به فرصت تبدیل می‌کند؛ اما باید همت تصمیم‌گیری داشته باشیم.
گاز مایع را با ۲.۵ میلیارد دلار به خارج از کشور می‌دهیم و دوباره آن را به ما گران‌تر می‌فروشند
دررابطه‌با جلساتی که بارها با شخص رئیس‌جمهور داشته‌ایم و جلسه دو شب گذشته پیرامون موضوع واردات بنزین، من موضوعات را در این جلسه نقد کردم و گفتم می‌توانستیم این ۵ کار را انجام دهیم تا الان ۱۴.۵ میلیون لیتر وارد کنیم. اگر کارت بنزین را به شبکه بانکی وصل می‌کردیم، صرفه‌جویی می‌شد اگر گاز مایع (LPG) را درست اجرا می‌کردیم و اصلاً برنامه حاضر را در سال اول انجام می‌دادیم، حل می‌شد. ما می‌گوییم گاز (CNG) را رایگان بگیرید، اما نمی‌آید. ما مصرف آن را به‌شدت کاهش داده‌ایم. اگر این چند اقدام در برنامه انجام می‌شد، این ۱۴.۵ میلیون لیتر به‌راحتی صرفه‌جویی می‌شد و درخواست ۲.۵ میلیارد دلار نمی‌دادیم که الان گاز مایع (LPG) خودمان را به خارج از کشور بدهیم و دوباره آن را به ما گران‌تر بفروشند. این‌گونه مسیر پیش نمی‌رود و ما در حال بد هزینه‌کردن منابع هستیم.
شهادت می‌دهم تلاشی که شخص آقای رئیس‌جمهور و دوستان کارشناسی که ایشان برای راه‌اندازی بهینه‌سازی ماده ۴۶ مأمور کرد را در استان سمنان دیدم که به‌عنوان پایلوت در نظر گرفته شده بود و قدردانی کردم. در بخش‌هایی ایراداتی وجود داشت که همه رفع شده بود؛ اما واقعیت تلخ این بود که از بهمن سال گذشته تا کنون به اینجا رسیده‌ایم؛ اما عملاً این در چنبره اداری سیستم تا به امروز زمین‌مانده است.
اجرای بخش مدیریت انرژی برنامه هفتم نه‌تنها مانع خسارات بیشتر می‌شود؛ بلکه باعث درآمدزایی می‌شود
در مورد اهمیت اجرای ماده ۴۶ برنامه هفتم، حداقل اجرای این ماده این است که نه‌تنها هزینه‌هایی مثل فراورده‌ها و خساراتی که قطعی برق و آب به صنعت می‌زند و مردم را اذیت می‌کند را رفع می‌کند؛ بلکه حداقل ۵۰ تا ۶۰ میلیارد دلار (که دکتر پزشکیان صرفاً با بخش فلر اشاره کرد) به درآمدهای ما اضافه می‌کند. ما باید این ظرفیت را ایجاد کنیم.
تا اصلاح انرژی صورت نگیرد، هیچ اصلاح اقتصادی در کشور معنا نخواهد یافت، بااین‌حال، معنای این حرف این نیست که اولین کار و تنها راه، افزایش قیمت بنزین باشد و این غلط است. من به چند نمونه اشاره کرده و گفته‌ام؛ ما باید به‌گونه‌ای عمل کنیم که توسعه بازار بهینه‌سازی و گواهی‌های صرفه‌جویی که بهترین راه است اجرا شود. به میزانی که از این موضوع در بورس اجرا شده است بنگرید که چگونه عمل شده است. در فصل زمستان، گاز به‌ازای هر مترمکعب، ۱۲ هزار و ۵۰۰ تومان در بورس خریداری شد. اما ببینید در حال حاضر قیمت گاز، هر مترمکعب چقدر است؟ حداکثر ۵ هزار تومان است که دوستان معترض هستند.
اولویت درآمدزایی از محل مدیریت انرژی با حوزه گاز است نه بنزین| صرفه‌جویی بیش از تولید اهمیت دارد
وقتی تولیدکننده از قبل پول داده و گواهی را خریده؛ اما ما سر موقع به آنها گاز نداده‌ایم؛ در واقع باعث تخریب بازاری شده‌ایم که قرار است به سمت آن حرکت کنیم. در تصمیمات باید رضایت مردم را مدنظر داشتیم باشیم. رضایت آنجایی شکل می‌گیرد که با اولین صرفه‌جویی برای آنها درآمد ایجاد شود و آنها به‌عنوان نخستین نفر از این صرفه‌جویی بهره‌مند شوند. ما گاز را در اولویت گذاشتیم چون ۷۳ درصد انرژی ما را تشکیل می‌دهد و بنزین تنها سهم ۹ درصدی دارد.
در این جلسه به‌صورت شفاف مسائل را بیان می‌کنیم تا مردم تکلیف خود را بدانند، ما باید میان تولید و صرفه‌جویی به سمت صرفه‌جویی برویم. بی شک از این مسیر، اقتصاد و صنعت اصلاح می‌شود، مردم صرفه‌جویی می‌کنند و خاموشی نمی‌بینند. منبع اصلی درآمد ما برای اجرای برنامه نیز تأمین می‌شود؛ یعنی دولت نیز منفعت می‌برد چرا که صنعت، کار می‌کند و مالیات می‌دهد که از این محل، ارزش افزوده برای دولت ایجاد می‌شود تا در آینده به سرمایه‌گذاری کمک شود.
طرح سبد کالا، تکرار اشتباه گذشته است|کالابرگ الکترونیک حتماً باید اجرا شود
برنامه هفتم، مسیر را برای دولت و مجلس روشن کرده که باید برای تحقق آن، کمک کنیم، جمع‌بندی که در این دو روز داشتیم، تجربه خوبی برای ما شد. ما باید به چند موضوع مهم توجه کنیم و در رأس آن، ۳ موضوع را به‌عنوان موضوعات بسیار مهم و فوری در اولویت اول قرار دهیم.
یکی از اولویت‌های مهم و فوری کشور در حوزه معیشت اجرای طرح کالابرگ الکترونیکی که به وزیر تعاون درباره آن گفتیم بسیار مهم است. شب گذشته سخنگوی دولت گفته مجدداً قرار است سبد کالای ۵۰۰ هزارتومانی و ۳۵۰ هزارتومانی اعلام کنیم که تکرار اشتباه گذشته است. ما می‌خواهیم تلاش‌هایی که برای اعطای کالابرگ به مردم داشتیم تا قدرت خرید آنها برای تأمین کالاهای اساسی را افزایش دهیم، حفظ کنیم. شما (دولت) به شیوه‌های سختی تأمین اعتبار کردید و باید در مسیر درست گام بردارید.
حوزه معیشت شامل ۳ عنصر مهم سلامت، مسکن و کالاهای اساسی است، اعتبارات هنگفت ارز و ریال در بخش سلامت وجود دارد؛ لذا اگر به‌جای تولید خدمات، خرید خدمات کنیم، در مسیر درست گام برداشته‌ایم.
امروز ۸ تا ۱۰ پیشران بر اساس ماده ۴۸ داریم که باید به آنها توجه کنیم و اساسی است؛ در همین حوزه نیز باید به ۲ موضوع مهم کریدور شمال – جنوب و کریدور شرق – غرب و همچنین موضوع عمان و مسائل دریا پایه در اقیانوس هند توجه داشته باشیم و متمرکز بر آن گام برداریم.
برای حل همه مسائل باید اولویت‌های برنامه هفتم و قوانین دائمی از جمله قانون تأمین مالی تولید و زیرساخت‌ها را مدنظر داشته باشیم، این قوانین ما را به سمت اجرای پروژه‌ها می‌برد و امیدواریم در مسیر درست پیش برویم.
