ناترازی انرژی ریشه در ناترازی مدیریتی دارد

سخنرانی محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس، در نهمین همایش بین‌المللی انرژی‌های تجدیدپذیر

۵ خرداد ۱۴۰۴

صوت

خدا را شاکرم که این توفیق فراهم شد تا در جمع اندیشمندان فعال در بخش‌های مختلف حوزه انرژی، به‌ویژه فعالان حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر، حضور داشته باشم.

در جلساتی که با حضور متخصصان و اندیشمندان برگزار می‌شود، ما از منظر مدیریت کلان به مسائل می‌نگریم و به‌طور طبیعی وارد جزئیات تخصصی نمی‌شویم؛ چراکه این امر در حیطه وظایف ما قرار ندارد. اما درک و تشخیص علمی موضوع، باید با تصمیم سیاسی آمیخته شود تا نتیجه آن، یک تصمیم حکیمانه با قدرت حل مسئله باشد. تشخیص مسائل به شکل علمی مراجع خاص خود را دارد و شاید بیشترین نقش امثال من به این منظور است که بتوانیم تنظیم‌گری را در حوزه تصمیم سیاسی و در بخش حکمرانی موضوع به سرانجام برسانیم.

روزهایی را گذراندیم که حتی اسلحۀ سبک هم به تعداد کافی نداشتیم؛ اما هجده ماه بعد خرمشهر را از دشمن پس گرفتیم

امروز، روز مردم شهید پرور دزفول است و باید به این مردم مقاوم تبریک بگوییم، مدیون این مردم هستیم و من روزهای جوانی‌ام را در آنجا سپری کردم، دیدم که موشک‌های چند متری در کوچه‌های تنگ دزفول اصابت می‌کرد و چگونه مردم دزفول در برابر این حملات مقاومت کردند.

بدون شک سوم خرداد نقطه عطفی برای انقلاب اسلامی برای ایران عزیز ما در طول تاریخ بوده و خواهد بود. روز جمعه گذشته در مسجد جامع خرمشهر حضور یافته بودم و گفتم روزهایی را گذرانده‌ایم که ابتدایی‌ترین امکانات را برای جنگیدن نداشتیم، تحریم در آن زمان به شکلی بود که حتی سیم‌خاردار که ساده‌ترین امکان بود را به ما نمی‌فروختند.

نمی‌خواهم وارد این بحث شوم که البته ماهیت تحریم‌های آن زمان با ماهیت تحریم‌های دوره فعلی تفاوت‌های بسیاری دارد اما می‌خواهم بگویم که وقتی ما در حد یک اسلحه سبک تحریم بودیم، اما ۱۸ماه بعد قدرت یافتیم که خونین شهر عزیز را از دست دشمن بعثی که شرق و غرب عالم از آن حمایت می‌کردند؛ پس بگیریم.

امروز قدرت موشکی در تراز ۵ قدرت بزرگ دنیا هستیم/ وقتی مردم خودشان حضور دارند باید اجازه دهیم کارها را خودشان انجام دهند.

خداوند در قرآن فرموده است «فَلَنْ تَجِدَ لِسُنَّتِ اللَّهِ تَبْدِیلًا وَلَنْ تَجِدَ لِسُنَّتِ اللَّهِ تَحْوِیلًا» تبدیل به این معنا که بدلی ندارد و دنیا تا دنیا است آن قاعده که خداوند بزرگ فرموده است سرجای خود پابرجاست و با هیچ چیز تغییر پیدا نخواهد کرد و بدلی برای آن نیست و تحویل هم نخواهد شد به این معنا که تبصره و ماده‌ای به آن اضافه نمی‌شود و شکل جدیدی برای آن نخواهد آمد.

این‌ها مهم است که ما تا پایان جنگ، برد آتش مؤثرمان بیشتر از ۱۲ تا ۱۵ کیلومتر نبود و واقعاً برای جنگ کلاسیکی در این سطح چنین آتش مؤثری که محدود است با منطق علمی و تجربی با امکانات محدود و غیر قابل اعتماد جور در نمی‌آید اما با فرهنگ مقاومت و پایداری منطبق است. امروز بدون شک قدرت موشکی در تراز ۵ قدرت بزرگ دنیا هستیم که ریشه این‌ها سنت الهی و البته مردم هستند.

بخش اعظم تحول موشکی کشورمان مربوط به محققان جوان مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد دانشگاه‌های کشورمان در دهه‌های ۷۰ و ۸۰ است که با پایان‌نامه‌های خود و همچنین با تکیه بر تجربه گذشته و فعالیت‌هایی که بر آن متمرکز بودند، این تحولات را رقم زدند.

خلاقیت و انسجام در یک مجموعه به‌عنوان یک ارزش باید مورد توجه قرار گیرد و من یک بار در بزرگداشت شهید تهرانی مقدم و در بازدید از مجموعه‌ای که در نزدیکی صنعت خودروسازی واقع شده بود اشاره کردم که در شمال این اتوبان صنعت موشکی و در جنوب آن صنعت خودروسازی است که از توان جوانان بهره چندانی نبرده است و می‌توان به فاصله چند کیلومتری این اختلاف در پیشرفت را مشاهده کرد.

آن زمان که من این قیاس را داشتم به من گفتند چرا در خصوص صنعت خودروسازی اینگونه صحبت می‌کنی؟ و من گفتم منظور من این نیست بلکه این قابلیت وجود دارد که صنعت خودروسازی را توسعه دهید و اما مشکل کار اینجا است که مردم را حذف می‌کنید.

امام ما، رهبر کبیر انقلاب با همین صراحتی که خدمت شما عرض می‌کنم می‌فرمایند در حوزه اقتصادی دولت در اموری می‌تواند دخالت کند که مردم توان انجام آن کار را ندارند، آن کار بر زمین مانده است و مردم نیازمندند و کسی نیست که آن را پیش ببرد، وقتی مردم خودشان حضور دارند باید اجازه دهیم کارها را خودشان انجام دهند.

ناترازی مدیریتی باعث ناترازی انرژی شده است/ صرفه‌جویی می‌تواند صنعت ما را نجات دهد

در حوزه انرژی فسیلی رتبه اول جهان را در اختیار داریم اما امروز ناترازی انرژی داریم؛ ما ناترازی مدیریتی داریم و در چنین موقعیتی ناترازی انرژی نیز به وجود می‌آید.

باید به هر کدام از این مسائل به نوعی پرداخت و معتقدم ما یک شرایط در الگوی مصرف داریم و همچنین یک سیاستی در بخش تولید داریم و امروز شاهد هستیم که در صنعت سیمان با توجه به مشکل انرژی چه شرایطی پیدا کردیم و این مشکل سوخت در بخش‌های مختلف اثر خود را خواهد گذاشت.

وقتی در حوزه سرمایه‌گذاری دچار محدودیت هستیم باید وقتی حدود ۲ تا دو و نیم برابر استاندارد دنیا انرژی مصرف می‌کنیم طبیعتاً لازم است که صرفه‌جویی در مصرف را برای کاهش ناترازی بیشتر مورد توجه قرار دهیم. راهکار این نیست که بخش تولید را تعطیل کنیم.

امروز اگر بخواهیم این یک میلیارد را به یک و نیم میلیارد متر مکعب تبدیل کنیم یعنی افزایش ۵۰۰ میلیون متر مکعبی نیازمند سرمایه‌گذاری بیش از ۷۰ تا ۸۰ میلیارد دلار است و آیا این اقدام برای ما مقدور است؟ اما آیا می‌توانیم از مصرف ۹۰۰ میلیون متر مکعبی گاز در زمان پیک حدود ۲۰۰ تا ۳۰۰ میلیون مترمکعب صرفه‌جویی کنیم؟ می‌توانیم در کمتر از ۴ تا ۶ ماه این صرفه‌جویی را انجام دهیم؟

احیای تکنولوژی و هوشمندسازی صنایع یکی از راهکارهای کاهنده مصرف انرژی است

 من فرد میدانی هستم و در چند نقطه در زمستان امسال مصرف خانگی را رصد کردم که در یک خانه ۸۵ متری که در روز ۱۲ متر مکعب گاز مصرف می‌کرد، دو بخاری و یک آبگرمکن وجود داشت و فقط با نصب پلاستیک به پنجره‌ها و پشم شیشه برای آبگرمکنی که در حیاط واقع شده بود، مصرف این خانه در ۴۵ روز از ۱۲ متر مکعب به ۳.۲ متر مکعب در روز رسید. می‌خواهم بگویم که الگوی مصرف مهم است.

در ماده ۴۶ برنامه هفتم توسعه به بهینه‌سازی انرژی و مدیریت راهبردی انرژی توجه داشتیم اصلاحات ساختاری انجام دادیم و این کاملاً متفاوت با سازمان بهینه سازی در گذشته است. و لازم است در بهینه‌سازی مصرف انرژی کار را به مردم واگذار کنیم، لازم است هم در تولید و هم در مصرف مردم ورود کنند در غیر این صورت محکوم به شکست خواهیم بود.

صحبت ما به فرصت‌های انرژی‌های بادی و خورشیدی در کشورمان معطوف است، چه سهمی با در نظر گرفتن همه شرایط بومی کشورمان از انرژی‌های تجدیدپذیر در سبد انرژی کشور باید داشته باشیم؟

یک زمان فکر کردیم گاز بی‌پایان است و همه انرژی خود را معطوف به آن کردیم؛ همینطور ۹۰ درصد تولید برق کشور را مبتنی بر انرژی گاز دایر کردیم. این در حالی است که دنیا ۱۰ درصد از انرژی گاز استفاده می‌کند. ما از زغال سنگ چقدر استفاده می‌کنیم؟ تقریباً صفر و دنیا حدود ۳۰ تا ۳۳ درصد از این انرژی فسیلی استفاده می‌کند.

امروز آمریکایی‌ها به ما می‌گویند که شما انرژی فسیلی دارید و انرژی هسته‌ای نمی‌خواهید، در انرژی‌های فسیلی باید بگوییم که خود آمریکایی‌ها پیش‌تاز مصرف هستند، مجموعه تولید مصرفشان در حوزه نفت خام روزانه حدود ۲۰ میلیون بشکه است.

خود آمریکایی‌ها وقتی بیشترین انرژی فسیلی را مصرف می‌کنند همزمان از برق هسته‌ای بهره‌مند هستند. اینکه به ما می‌گویند شما دارای انرژی فسیلی هستید نباید به دنبال انرژی هسته‌ای بروید منطقی ندارد، ما باید در نظر بگیریم در سبد انرژی مان اشتباه نکنیم.

در برنامه هفتم ۱۲ هزار مگاوات انرژی تجدیدپذیر لحاظ شده و دولت برنامه استفاده ۳۰ هزار مگاواتی دارد

به نظرم نباید خوشحال باشیم چرا که این ۳۰ هزار مگاوات پول می‌خواهد و ما حتماً در منابع محدودیت داریم و اگر در برنامه ۱۲هزار مگابایت دیده‌ایم مشخص است که بر اساس توان مالی خودمان این میزان را در نظر گرفتیم و اگر آن را اضافه کنیم باید از جای دیگری حذف کنیم.

منظور ما در برنامه ۱۲ هزار مگاوات انرژی تجدید پذیر بوده است که وارد مدار شود، اگر ۳۰ هزار مگاوات انرژی خورشیدی نیز احداث کنیم که به صورت واقعی آنچه که می‌توانیم پایدار در مدار داشته باشیم حدود ۶ تا ۷ هزار مگاوات است در شرایطی است که ۳۰ هزار پنل خورشیدی دایر شود.

قانون تامین مالی تولید فرصت سرمایه‌گذاری را از یک میلیون تومان تا چند هزار میلیارد تومان برای مردم فراهم می‌کند

متخصصان حوزه انرژی‌های نو باید سهم سبد انرژی تجدید پذیر برای کشور را مشخص کنند، مرکز پژوهش‌های مجلس نیز باید این موضوع را پیگیری کند، همچنین سرمایه‌گذاران نیز باید در این زمینه ورود کنند. هرچند که ما شرمنده آنها هستیم چرا که آنها برق تولید می‌کنند و ما نمی‌گذاریم که صادر کنند و تولیدات آنها را دریافت می‌کنیم و آن قیمتی که باید پرداخت کنیم را هم پرداخت نمی‌کنیم و این‌طور هیچ انگیزه‌ای برای شما باقی نمی‌ماند. متوجه این هستیم و این همان موضوعی است که می‌گویند باید مردم ورود کنند و انرژی باید بازار خود را پیدا کند.

امروز آنقدر که مردم ما برای یک بسته اینترنت و مصرف آن توجه و دقت دارند، می‌خواهم بگویم اگر به اندازه یک بسته اینترنت توجه به انرژی داشته باشیم که چه زمانی آن را تهیه کرده و چطور مصرف کنیم مشکل ما حل می‌شود و الگوی مصرف اتفاق می‌افتد. بازار و دقت در مصرف انرژی را دولت نمی‌تواند ایجاد کند این را فقط مردم قادر خواهند بود که پیاده‌سازی کنند. ما باید بستر این کار را فراهم کنیم.

تنها ۱۱ درصد واگذاری‌ها به بخش خصوصی واقعی بوده است، مابقی از حالتی به حالت دیگر در شبکه دولت تبدیل شده است.

نمی‌دانم حاضران در همایش انرژی‌های تجدید پذیر چقدر این قانون را مطالعه کرده‌اند؟ در پنجم خرداد ماه سال ۱۴۰۳ این قانون را ابلاغ کردیم و فردا دقیقاً یک سال است که این قانون ابلاغ شده، در جمع کسانی که سرمایه‌گذاری می‌کنند انگشت شمار افرادی را دیدم که این قانون را مطالعه کرده باشند. در این قانون برای مشارکت در تأمین مالی تولید فرصت‌هایی فراهم شده است.

در جلسه سران قوا، مصمم شدیم که امنیت سرمایه‌گذاری را ضمانت کنیم

هیچ وقت فارغ از تسهیلاتی که بانک‌ها می‌دهند به ظرفیتی که در صندوق امانات آنها موجود است توجه نداشتیم، بخشی از ظرفیت و ثروت کشور در صندوق امانات بانک‌ها وجود دارد و این‌ها خارج از مسیر تولید و ارزش افزوده هستند. قانون تأمین مالی تولید و زیرساخت این فرصت را فراهم می‌کند که آنهایی که حتی یک میلیون تومان و یا ۱۰۰ دلار دارند تا اعداد چند صد میلیون و یا چند صد میلیارد دلار بتوانند به طُرق مختلف در موضوعات مختلف سرمایه‌گذاری کنند.

به شورای ملی برای نظام تأمین تولید و زیرساخت اختیاراتی داده‌ایم که در این بخش وزیر اقتصاد و سازمان برنامه و بودجه، رئیس بورس، رئیس بانک مرکزی و وزیر صمت بتوانند تصمیمات لازم برای سرمایه‌گذاری را بگیرند و این از اختیارات ستاد اقتصادی دولت نیز بیشتر است.

مادۀ ۱۰۵ یکی از مهم‌ترین نقاط برنامۀ هفتم است که هرگونه تولید خدمت توسط دولت ممنوع شده است

ماده ۱۰۵ قانون برنامه هفتم توسعه یکی از مهمترین مواد این قانون به حساب می‌آید و عنوان می‌کند که هرگونه تولید خدمات برای همه دستگاه‌های دولتی ممنوع است، یعنی دیوان محاسبات ما در مجلس باید به این موضوع توجه داشته باشد که هر کجا دولت به سمت تولید خدمات رفت این برایش ممنوعیت دارد.

دولت هر خدماتی که نیاز دارد باید خریداری کند. به‌عنوان فردی که ۱۲سال در شهرداری بودم می‌گویم که خرید خدمات از تولید خدمات ارزان‌تر خواهد بود. در شهرداری هرجا تولید خدمات می‌کردیم مانند حمل و نقل عمومی، اتوبوسرانی و مباحث ریلی به جرأت می‌گویم که سه تا سه و نیم برابر قیمت تمام شده ما گران‌تر از بخش خصوصی به ازای هر مسافر در حوزه حمل و نقل عمومی می‌شد.

ما باید برای تصمیم گیری فهم مشترک پیدا کنیم و همه با هم به اولویت مشترک برسیم. همچنین با هم آن اولویت را حل و فصل کنیم.در مجلس یک میز سه ضلعی متصور هستم برای دولت و ذینفعان آن موضوع و برای حوزه دانش بنیان‌ها و همینطور حوزه هوش مصنوعی و مسائل را با جدیت پیگیری می‌کنم.

ویژگی امام(ره) ما به تعبیر شهید مطهری این بود که هم به خدا ایمان داشت و هم به خودش و هم به مردم ایمان داشت و همواره خطاب امام(ره) به مردم بود و با ایمانی که به مردم داشت آنها مشکل را حل می‌کردند. حتماً باید در حوزه انرژی‌های تجدید پذیر بخش خصوصی وارد شود و تسهیلاتی فراهم کنیم تا بتواند برق تولیدی خود را به فروش برساند.

نگاهمان را که اصلاح کنیم رویکردهایمان هم اصلاح می‌شود

تنظیم بازار صرفاً با قیمت نیست. نمی‌توانیم با زور فرآورده‌ها را با قیمت‌گذاری کنترل کنیم چرا که عوامل بسیار دیگری دارد تا این بازارها کنترل شود؛ نظیر الگوی کشت که ۵۵سال است آن را رعایت نمی‌کنیم و یک سال با کمبود سیب زمینی و یک سال دیگر با کمبود پیاز مواجه‌ایم. نگاهمان را که اصلاح کنیم رویکردهایمان هم اصلاح می‌شود و البته وقتی صحبت از حضور مردم است باید این را هم در نظر بگیریم که دوستان در بخش خصوصی باید مسئولیت پذیر باشند و دوستان در هر صنف و کار و عرصه‌ای خودشان براساس فرهنگ و انصاف برای مردم و پیشرفت کشور با روحیه از خود گذشتگی و فداکاری، تلاش کنند.