بسم‌الله‌الرحمن‌الرحیم

مِنَ المُؤمِنينَ رِجالٌ صَدَقوا ما عاهَدُوا اللَّهَ عَلَيهِ فَمِنهُم مَن قَضىٰ نَحبَهُ وَمِنهُم مَن يَنتَظِرُ وَما بَدَّلوا تَبديلًا.

روز معلم را به شما عزیزان تبریک می‌گویم. شهید مطهری (ره) یک معلم متفکر بود. این توفیق را داشتم که در زمان تدریس در دانشگاه هم‌زمان در متن جامعه نیز حضور داشتم و واقعاً فاصله بسیار زیادی بین نیازها و مسائل جامعه و دوری دانشگاه‌ها از جامعه را با گوشت، پوست‌واستخوان خود درک کردم.

علم نافع و علم روز در جامعه مؤثر است. علمی که بتواند مسائل و نیازهای جامعه را حل‌وفصل کرده و از مشکلات جامعه گره‌گشایی کند می‌تواند تأثیرگذار باشد. امروز با ناترازی در حوزه‌های مختلفی همچون انرژی، آب، مالی، جمعیت و توزیع جمعیتی روبرو هستیم. چنانچه ۲۴ درصد جمعیت را در یک درصد از خاک کشور متمرکز کرده‌ایم و هیچ علمی در چنین تراکمی با شرایط اقلیمی کشورمان نمی‌تواند بگوید آلودگی هوا، صوت و خاک را حل می‌کند.

این اتفاقات یک‌شبه نیفتاده. امروز از حکمرانی به‌عنوان موضوعی اساسی صحبت می‌شود که از حکم تشکیل شده است. زمانی که می‌خواهیم حکم را جاری و ساری کنیم به این معنا است که باید از پایین‌به‌بالا و با مشارکت مردم باشد نه اینکه از بالابه‌پایین و یا متمرکز در یک نقطه باشد.

 حکم از دو بخش تشخیص علمی و تصمیم سیاسی تشکیل می‌شود. زمانی که ترکیب این دو به‌درستی در کنار هم قرار بگیرد می‌تواند یک حکم جامعه در عرصه‌های مختلف تولید کند و کار پیش برود؛ اما زمانی که تصمیم سیاسی بدون تشخیص علمی و بدون درک شرایط سیاسی صورت گیرد، فاجعه رخ داده و حکمرانی انجام نمی‌شود.

 یکی از اساتید بزرگ کشور می‌گوید ما مشکلات فراوانی در کشور داریم؛ اما هیچ مسئله‌ای نداریم؛ ازاین‌رو وقتی مسئله نداریم، چیزی برای حل‌کردن نداریم و به دنبال حل مسئله نمی‌رویم همچنین افرادی که قابلیت حل مسئله دارند پیدا نمی‌شوند. ما باید قدرت تبدیل مشکل به مسئله را داشته باشیم و بعد افرادی را بیابیم که قابلیت حل مسئله دارند؛ اما متأسفانه امروز فقط مشکل را از نقطه‌ای به نقطه دیگر می‌بریم و حجم آن زیاد می‌شود؛ اما هیچ‌کدام به مسئله تبدیل نشده تا بتوان آن را با راهکاری حل کرد.

در برخی جلسات، اظهاراتی را از جوانانی متخصص می‌شنوم که ۲۵ سال قبل نیز آنها را شنیده بودم. شاید برای آنها تازگی داشته باشد؛ اما همه آنها به گوش من تکراری است.

 به اعتقاد من هیچ وزارتخانه و دستگاهی مهم‌تر، حساس‌تر و اساسی‌تر از آن (وزارت آموزش‌وپرورش) نیست؛ اما طی ۲۰ سال گذشته حدود ۱۷ وزیر و سرپرست به خود دیده است. وزارت آموزش‌وپرورش از بزرگ‌ترین وزارتخانه‌های کشور است که باید برترین مدیران در آن کار کنند. در چنین شرایطی چگونه می‌توان از آموزش، تربیت، اوقات فراغت و آینده کشور گفت.

 کافی است در یک دوره ۲۰ساله به سیستم آموزش‌وپرورش توجه کرده و تلاش کنیم بر مدار خود قرار گیرد و اگر ۲ دهه این اتفاق بیفتد شاهد تحولی عظیم خواهیم بود. وزارت آموزش‌وپرورش مهم‌ترین وزارتخانه برای فرهنگ و تربیت است و اگر می‌خواهیم مشکلات هر بخشی را در کشور حل کنیم باید به آموزش‌وپرورش دقت کنیم.

امروز خیلی‌ها برای انجام کاری می‌گویند اعتبار و اختیار ندارند. به‌عنوان کسی که سال‌ها در این کشور مدیریت کرده‌ام می‌گویم موضوع مالی در اداره کشور قطعاً موضوع هشتم یا نهم ما است و موضوع نخستین و اساسی ما نیست. هر زمان کسی گفت برای انجام کاری نیاز به اعتبار و اختیار دارد قطعاً این فرد در هر جایگاه و تخصصی باشد، معنا و مفهوم کار را نشناخته و صرفاً به دنبال یک فعالیت است. کار در درون خود دو گوهر اعتبار و اختیار را دارد و اگر فردی نتوانست از کار خود این دو گوهر را بیابد، باید بایستد و بداند که کار خود را به‌درستی انجام نداده است.

 زمانی دانشجویی به من گفت برای من کاری سراغ دارید؟ به او گفتم دنبال کار هستید یا شغل، که او پرسید آیا تفاوتی دارد و گفتم بله من می‌توانم برای شما کاری پیدا کنم اما نمی‌توانم برایتان شغل پیدا کنم. شغل به معنای استخدام در یک اداره است که فرد وقتی وارد جایگاه خود می‌شود تازه قصد دارد بداند قرار است چه کاری انجام دهد درحالی‌که باید پیش از اقدام بداند که می‌خواهد چه‌کار کند.

دانشگاه باید در متن جامعه باشد و اگر این‌گونه نباشد نمی‌توانیم از این طریق به دنبال مشارکت معنادار باشیم و اینها اشکالات ما است.

 متوسط میزان تحقق عملی قوانین برنامه توسعه‌ای کشور تنها ۳۰ درصد بلکه کمتر از آن است. اگر برنامه‌ای هم نوشته نشود و فعالیت‌های روزانه را ادامه دهیم نیز همین اتفاقاتی که امروز افتاده را شاهد خواهیم بود. امروز ما از جمله کشورهایی هستیم که با وجود ۱۲ هزار قانون به لحاظ قانون تورم داریم و مشخص نیست چه میزان از آنها تحقق پیدا می‌کند و کیفیت پیاده‌سازی آنها نیز مشخص نیست؛ این چالش‌ها باید در محیط‌هایی همچون خانه اندیشمندان بررسی شود.

امروز باید مجلس و دانشگاه به‌صورت مرتب و مستمر با هم در ارتباط باشند. امروز در مجلس شورای اسلامی امکانات و ظرفیت جمع‌سپاری هر تصمیمی را برای مردم فراهم کرده‌ایم؛ ازاین‌رو چرا نباید این جمع‌سپاری را دنبال کنیم که البته برای تصویب برخی قوانین از این ظرفیت استفاده کرده‌ایم.

 دکتر قالیباف با بیان اینکه بخش‌هایی از قانون برنامه هفتم نیازمند اصلاح است، گفت: قطعاً برنامه هفتم توسعه نسبت به سایر قوانین برنامه، قابلیت اجرایی بیشتری دارد. طبق قانون اساسی یک قانون‌گذار برای تصویب قوانین و یک مجری برای اجرای قوانین داریم؛ اینکه یک قانون قابلیت اجرا داشته باشد بر عهده قانون‌گذار است و اگر قانونی به تصویب برسد که قابلیت اجرا نداشته باشد اولین قانون‌شکن همان قانون‌گذار است؛ ازاین‌رو نیازمند یک کار جمعی هستیم.

 مجلس دانشجویی در مجلس شورای اسلامی با همین تفکر ایجاد شد. امروز مجلس شورای اسلامی به‌صورت جدی به موضوع هوش مصنوعی توجه کرده است و قطعاً در چند روز آینده از اقدامی که در ۱۱۷ سال سابقه قانون‌گذاری کشور مشابه آن را نداشته‌ایم، رونمایی می‌کنیم که در حوزه تنقیح قوانین است.

زمانی که پا به مجلس گذاشتم رهبر معظم انقلاب به من فرمودند چند نوبت است که کار تنقیح قوانین روی زمین‌مانده و به آن توجه نشده است. امروز به‌صورت جدی سامانه‌های شبیه‌سازی را در حوزه‌های مختلف از جمله اقتصادی دنبال می‌کنیم چنانچه حوزه حمل‌ونقل را نیز از این طریق هدایت می‌کنیم؛ لذا همین اتفاق می‌تواند در حوزه پایه پولی و بورس هم اجرا شده و تحولاتی ایجاد کند.

ایجاد مرکز نوآوری و خانه خلاق نیز از دیگر اقدامات مجلس شورای اسلامی در دوره یازدهم است. بیش از ۴۰۰ نفر از سراسر کشور را در این حوزه گرد هم جمع کردیم و در نهایت با گروهی از آنها نشستی برگزار کردیم و دیدیم چه ظرفیت‌های جوان و متخصصی در کشور وجود دارد که می‌توانند مشکلات را به مسئله تبدیل کرده و بعد آن را حل کنند.

 رئیس نهاد قانون‌گذاری کشورمان با بیان اینکه ما در مجلس یازدهم نظام حل مسائل را در همه استان‌ها با حمایت دانشگاه‌ها اما به‌صورت کاملاً مردمی پیگیری کردیم. مدرسه حکمرانی نیز بر همین اساس در مجلس یازدهم راه‌اندازی شد. ما به دنبال تبدیل یک مجلس سنتی به یک مجلس نوین هستیم تا بدانیم جامعه به چه قانونی نیاز دارد. کشور ما تنها یک مجلس برای قانون‌گذاری دارد که باید در مسائل مختلف این موضوع را نیز در نظر بگیریم و از ظرفیت‌های موجود استفاده کنیم.

ما باید با همکاری یکدیگر بستری را فراهم کنیم که به‌صورت جدی و اساسی به سمت حل مشکلات کشور برویم. با صراحت می‌گویم ما قادر به حل مشکلات کشور هستیم و امروز از اینکه مشکلات کشور همچنان باقی مانده است، ناراحت می‌شویم. ما با تجربیات و با باوری که داریم می‌توانیم اقدامات منطقی انجام داده و مشکلات را برطرف کنیم؛ اما این اتفاق بدون حضور نخبگان، دانشگاهیان، دانشجویان و سرمایه‌گذاران حوزه علمی امکان‌پذیر نیست.

امروز زمانی که از حوزه رشد حرف می‌زنیم 3.5 درصد را برای بهره‌وری قرار می‌دهیم اما از این میزان حتی 2 دهم درصد نیز تحقق نمی‌یابد و تنها منابع انسانی هستند که می‌توانند این 3.5 درصد سهم بهره وری را از 8 درصد سهم آن تحقق ببخشند. ما کشوری هستیم که فقط در حوزه انرژی فسیلی به‌صورت سالیانه 104 میلیارد دلار هدررفت داریم که صرفاً با بهره‌وری حل می‌شود.

در حوزه انرژی اگر بخواهیم یک مترمکعب گاز تولید کرده که ناترازی را از بین ببریم نیازمند 8 دلار سرمایه‌گذاری هستیم در حالی که برای صرفه‌جویی که راه‌های در دسترس و زودبازده هم داریم تنها کمتر از 8 سنت سرمایه نیاز است. رشد تولید و رشد مصرف فاصله 5 درصدی با هم دارد آن وقت می‌گوییم ناترازی از کجا پیدا شده است.

ما با اجرای قانون برنامه هفتم می‌توانیم حداقل 50 درصد از هدررفت 104 میلیارد دلار انرژی را بازیابی کنیم که نیمی از آن پول کمی نیست. همه منتی که توتال فرانسه بعد از برجام برای ما گذاشت سرمایه گذاری 4 میلیارد دلاری بود که همان را هم رها کرد. این ظرفیت‌ها نه تنها در یک قدمی ما بلکه در دستان ما است که نیازمند مدیران خلاق، اساتید، دانشگاهیان و دلسوزان حاضر در میدان هستیم.

این توقع از نخبگان می‌رود که ناامید نشوند. ما باید کشور خود را با افتخار و باقدرت نگاه داریم. ما باید در کنار هم بایستیم و با هم گفت‌وگو کنیم. نباید مسائل را رها کنیم و گاهی باید برای رضای خدا بایستیم، چنانچه روزی رزمندگان اسلام برای حفظ میهن به میدان رفتند و برای رضای خدا جنگیدند.

باید بدون رودربایستی اشکالات را گفت، مسائل را به نقد گذاشت و مطالبه‌گری کرد. من به‌عنوان مسئول مکلف به پاسخگویی به شما هستم اگر شما مطالبه کنید. امروز در حوزه علوم‌انسانی که فضای گسترده‌ای دارد قطعاً نظریه‌ها و راهکارهای مختلفی وجود دارد و کارشناسان با یکدیگر رقابت دارند؛ اما باید این رقابت‌ها سالم و سازنده باشد. نظرات و راهکارهای مختلف باید با حفظ انسجام جامعه مطرح شود تا بتواند دست نظام و مسئولان کشور را در حل مسائل بگیرد و به آنها کمک کند.

اگر تعارضات نظرات مختلف نباشد هرگز قدرت حل مسئله را پیدا نمی‌کنیم. اگر این تعارضات به تنش تبدیل شود مشکل را افزایش می‌دهد. طرح نظرات مختلف باید منجر به گشایش شود و تنش‌زایی نکند.

مرکز پژوهش‌های مجلس می‌تواند محوریت جلسات با اساتید را داشته باشد و با اولویت علوم‌انسانی و بعد علوم پایه و سایر علوم مسائل را پیگیری کند.

برای اجرای حکم نیازمند تشخیص علمی و تصمیم سیاسی هستیم. اگر کار علمی به شرایط سیاسی توجه نکند، کار ما ابتر می‌ماند و اگر تصمیم سیاسی، پشتوانه علمی نداشته باشد آن کار به سرانجام نخواهد رسید.

بنده به‌عنوان رئیس قوه از تمام تصمیماتی که گرفته‌ام دفاع می‌کنم چنانچه در حوزه تبدیل یک مجلس سنتی به یک مجلس نوین گام برداشتم و البته اقدام جمعی داشتیم.

تحولات امروز در حوزه هوافضا از سوی دانشمندان و دانشجویان این رشته در دانشگاه‌ها انجام شده است. زمانی این کار آغاز شد که ما مکان‌هایی را در کنار دانشگاه‌ها اجاره می‌کردیم تا کار علمی انجام شود و از همان‌جا بود که در این حوزه پیشرفت حاصل شد.

از سال گذشته که موضوع حقوق اعضای هیئت‌علمی در مجلس مطرح شد، آن را پیگیری کردیم. ما توانستیم در سال گذشته و سال جاری موضوع حقوق اعضای هیئت‌علمی و قضات را از حقوق کارکنان استثنا کنیم که البته این کار هم مسائل را حل نمی‌کند و باید مسائل مدیریتی، سیاسی، اقتصادی و اجتماعی را به‌صورت اساسی برطرف کنیم. درست است که به کار هیئت‌امنایی اعتقاد داریم؛ اما باید به دانشگاه‌ها استقلال بدهیم تا به کار خود بپردازند.