باید از هرگونه ساده‌انگاری و تقلیل گرایی نسبت به پدیده‌های نو پرهیز کنیم

آیین تجلیل از اساتید و مدیران پژوهشی مرکز تحقیقات اسلامی قم

۹ مهر ۱۴۰۴

ضمن تبریک میلاد باسعادت امام حسن عسکری (ع)، از زحماتی که در مرکز تحقیقات اسلامی مجلس در قم کشیده شده، قدردانی می‌کنیم. بی شک فقه اسلامی، دانشی ایستا و متوقف در زمان نیست، بلکه با زمان و مکان تطبیق می‌یابد و نیازهای روز مردم را پاسخ می‌دهد. انقلاب اسلامی که به رهبری امام راحل (ره) رقم خورد، مسئولیت ما را در همه ابعاد مختلف سنگین‌تر کرده است چرا که چه بخواهیم و چه نخواهیم، هم ملت خودمان و هم امت اسلامی و هم غیراسلامی، همه‌وهمه کارآمدی دین در اداره جامعه را قضاوت می‌کنند و ما موظف هستیم کارآمدی دین در اداره جامعه را اثبات کنیم.

حوزه‌های علمیه در عصر امروز باتکیه‌بر عنصر حیات‌بخش اجتهاد باید پاسخگوی نیازهای جامعه باشند/ نقطه تمایز میان قانون‌گذاری دینی و قانون‌گذاری غربی در کارکرد بنیادین فقه در قانون است

مسائل نوپدید و امواج فناوری که با ویژگی‌های حجم، عمق، سرعت، پیچیدگی و نوپدید بودن، قابل‌قیاس با گذشته نیست، در چنین شرایطی حتی دهه‌ها را نمی‌توان با یکدیگر مقایسه کرد و در چنین جهانی، حوزه‌های علمیه باتکیه‌بر عنصر حیات‌بخش اجتهاد در همه این مباحث باید کار ارائه داده و پاسخگوی نیازهای جامعه باشند که در غیر این صورت دچار عقب‌ماندگی خواهیم شد.

ما در حوزه فناوری‌ها نیازمند اندیشه‌ورزی عمیق و پیچیده‌ای نسبت به نیازمندی‌های خود هستیم و باید از هرگونه ساده‌انگاری، ساده‌اندیشی و تقلیل‌گرایی نسبت به پدیده‌های نو و مهم پرهیز کنیم.

یکی از کارکردهای بنیادین فقه در قانون را توجه به روح اخلاق، معنویت و عدالت در کالبد قوانین است و این موضوع مهم‌ترین تمایز میان قانون‌گذاری دینی و شرعی با قانون‌گذاری در غرب است.

چند کارویژه و مهم وجود دارد که مرکز تحقیقات اسلامی قم باید به آن توجه کند، این مرکز باید بتواند نظام سیاست‌گذاری را به‌درستی شناسایی کرده و آن را به زبان حوزه ترجمه کند تا به حل مسائل واقعی جامعه سوق داده شود. از سوی دیگر این مرکز باید بتواند ذخایر گران‌بهای علمی و فقهی حوزه علمیه را به زبان کارشناسی و کاربردی ترجمه کرده و به دست‌اندرکاران عرصه میدان منتقل کند و این اقدامات از وظایف منحصربه‌فرد مرکز تحقیقات اسلامی در قم است.

ریشه ناترازی‌های آب و انرژی را ناشی از ناترازی‌های مدیریتی است. این نارسایی‌ها و ناکارآمدی‌ها هیچ‌گاه به حقانیت دین لطمه نمی‌زند؛ اما باید پذیرفت که به محبوبیت، کارآمدی و مشروعیت ما آسیب می‌زند. درحالی‌که نیم‌قرن از نحوه حکمرانی ما گذشته این مشکلات همچنان وجود دارد.

استقلال زمانی معنای محقق می‌شود که کشور ما مولد باشد و برای رسیدن به این هدف باید به تولید معرفت، منزلت، قدرت و ثروت توجه کنیم و نحوه تبدیل این عناصر به یکدیگر از طریق فناوری‌های نوپدید را مورد شناسایی قرار دهیم.

جهاد «تولید فکر نو» جهادی مقدس است

امروز بیش از هر زمان دیگری نیازمند اخلاق، معنویت، عدالت، محبت، شجاعت، ایمان، عشق و گذشت در کالبد قوانین هستیم چرا که این عناصر می‌تواند تحول در اجرای قانون و کارآمدی نظام در عرصه‌های مختلف را رقم بزند، اگر معنویت و خلاقیت نباشد، تحول واقعی رخ نخواهد داد و رسیدن به دروازه‌های حکمرانی متعالی تنها از این طریق به دست می‌آید.

قوی‌شدن نظام که رهبر معظم انقلاب بر آن تأکید دارند، تنها با قوی‌شدن ملت محقق می‌شود و ملت زمانی قوی خواهد شد که تک‌تک ایرانیان قوی شوند. ریشه این قدرت در خانواده است؛ اگر خانواده به‌عنوان مخاطب اصلی سیاست‌گذاری باشد و آن را قوی کنیم، جامعه، دولت و مدیران نیز قوی خواهند شد.

مجموعه مرکز تحقیقات اسلامی مجلس در قم به نوبه خود می‌تواند این اهداف را جهت‌دهی کند، ما باید بتوانیم گره‌ها و مشکلات را به مسئله کنیم تا بعد از آن از طریق حل مسئله آن را برطرف کنیم و نباید صرفاً مشکلات را از جایی به‌جای دیگر منتقل کنیم.

جهاد تولید فکر نو به‌عنوان مهم‌ترین حرکت، جهادی مقدس و واقعی است که جامعه ما در همه ابعاد و در مقابل طراحی‌های دشمنان ما به آن نیازمند است.

در شرایط سخت باید بر تعقل، تفکر، خلاقیت، اخلاص، محبت، گذشت و همدلی تکیه کرد، اخیراً مقام معظم رهبری نیز تأکید دارند که فکر نو به معنای نفی اصول و خدشه مبانی نظام اسلامی یا رد آنها نیست؛ بلکه باید اقتدار و قدرتی که به وجود آمده را تقویت و تکمیل کنیم و بدانیم که هر کشور دیگری جای ما بود، قطعاً از پا درمی‌آمد.

این اقتدار، استقلال و حفظ عزت به‌عنوان مبانی است که باید با حل اشکالات، به دنبال تقویت آن باشیم که بر عهده ما مسئولان و شما در مرکز تحقیقات اسلامی قم است که رابطه میان حکمت عملی و نظری را به‌صورت کاملاً میدانی دنبال کنند و بدانیم که تخریب مبانی و اصول قطعاً خواست دشمنان خواهد بود.