محمدباقر قالیباف

تاریخ تحولات خاورمیانه در دهه‌های اخیر نشان می‌دهد که تأمین امنیت و ثبات، مهمترین اولویت کشورهای منطقه و قدرت‌های فرامنطقه‌ای بوده است.‏

در سطحی فراتر از خاورمیانه، آسیا به مناطق ژئوپلیتیک متعددی تقسیم می‌شود که دو منطقه غرب و جنوب غرب آن، بخش وسیعی از خاورمیانه را شامل می‌شود. ترتیبات امنیتی خاورمیانه نیز از عارضه مهمی رنج می‌برد و آن دخالت عوامل غیر همخوان با فضای غالب این منطقه است.

هدف اصلی این مقاله ارائه الگوی نقشه فرهنگی شهر تهران براساس ارزش‌های اسلامی است. نوع تحقیق کاربردی- توسعه‌ای و روش تحقیق توصیفی و موردی- زمینه‌ای است. این پژوهش با در نظر گرفتن 63 نفر از استادان دانشگاه در رشته جامعه‌شناسی، متخصصان، مسئولان و پژوهشگران در زمینه فرهنگ و مدیریت شهری به عنوان جامعه نمونه آماری پژوهش مورد بررسی قرار گرفت.

در بررسی روابط ایران و ایالات متحده نگاهی کوتاه به طرح خاورمیانه بزرگ ضروری به‌نظر می‌رسد. دولت بوش نگاه ویژه‌‌ی خود را مبتنی بر توانمندی‌ سخت‌افزاری در خاورمیانه با تکیه نقاط بحرانی متمرکز کرد اما دولت جدید با تغییرات تاکتیکی برخی از معادلات گذشته را بر هم زد.

مسائل پیش آمده بعد از پیروزی انقلاب اسلامی باعث شد ایالات‌متحده دکترین جدید خود را در منطقه خلیج‌فارس، جایگزین دکترین نیکسون کند. در واقع طی چهار سال ریاست جمهوری کارتر، مسأله خاورمیانه بر سیاست خارجی او تسلط داشت.

بی‌تردید بسیاری از رخداد‌های 30 ‌سال اخیر روابط ایران و آمریکا، حاصل تحولات ١٠٠ سال گذشته است. به‌ویژه برداشت‌ها و نگرش‌های ملت ایران از مجموعه رویکرد‌های ایالات‌متحده به کشورمان، منشأ اثر در اتخاذ تصمیم‌های سیاسی در این زمینه بوده است.

مرزهای امروزی دارای کارکردهای امنیتی، اجتماعی، اقتصادی، ارتباطی، سیاسی و فرهنگی هستند و دولت‌ها در کنترل و مدیریت ارتباط و تعامل با دولت‌های همسایه یا دولت‌های غیرمجاور، از آن سود می‌برند.

پیچیدگی‌های جهان امروز به طرز چشمگیری واحدهای ژئوپلیتیکی در مقیاس منطقه‌ای را به چالش کشیده است. قدرت‌ها در تلاش بی‌وقفه به دنبال کسب حداکثر منافع در هر یک از مناطق هستند، از این رو این قسمت از بحث را متوجه تبیین منطقه‌گرایی و همگرایی منطقه‌ای می‌کنیم تا در بخش‌های بعدی، تمرکز خود را بر منطقه خاورمیانه در چارچوب موضوعات مختلف قرار دهیم.

منطقه‌ای که امروز خاورمیانه خوانده می‌شود از نظر تاریخی در تحولات تجاری درون و برون‌منطقه‌ای، نقش حساسی داشته است. ظهور ادیان بزرگ الهی در این منطقه و تولید و توسعه نظریه‌های تأثیرگذار اجتماعی و سیاسی به پیدایش وضعیت جدید خاورمیانه کمک مهمی کرده است...

مجموعه حاضر که مباحث مطرح شده دکتر محمدباقر قالیباف در کلاس‌های درس مقطع دکترا و کارشناسی ارشد رشته جغرافیای سیاسی دانشگاه تهران است، به یقین کمکی موثر برای پژوهندگانی خواهد بود که وظیفه تحقیق و تتبع پیرامون مسائل مطرح‌شده در این چارچوب را از این پس به عهده خواهند گرفت.

نتایج حاصل از پژوهش نشان می دهد که تمرکز نسبتا بالای زیرساخت های اداری، سیاسی، اقتصادی و خدماتی در شهر سنندج و نواحی پیرامونی آن منجر به تمرکز جمعیت و به دنبال آن بروز اثرات سوء فضایی از قبیل رشد فیزیکی ناموزون و بی قواره شهر و تشدید پدیده اسکان غیررسمی در برخی از نقاط شهر سنندج بویژه در قسمت های شمالی شهر گردیده است. علاوه بر این تجزیه و تحلیل توزیع فضایی کاربری های زمین شهری در سنندج بیانگر توزیع نابرابر تعدادی از فعالیت ها و خدمات شهری در بین نواحی مختلف شهر است.

جایگزین کردن حوزه دریای خزر به جای حوزه خلیج‌فارس نادرست بوده و همچنین اطلاق بیضی استراتژیک انرژی حداقل در شرایط کنونی با واقعیت‌های منطقه تطابق ندارد.

یافته‌ها نشان می‌دهد که ساکنان این بخش از مرز، اعتماد زیادی نسبت به یکدیگر دارند، جامعۀ نمونه،‌ ضمن تأیید مرزهای آرام در این منطقه، وجود برخی نا‌امن‌هایی مانند قاچاق کالا و مشروبات الکلی را تأیید می‌کنند.

. با توجه به نقش تأثیرگذار ایران به عنوان یکی از مهمترین بازیگران منطقه ای بر روند تحولات سیاسی ـ اجتماعی خاورمیانه، پژوهش حاضر ضمن بررسی الگوهای مختلف رفتاری در سیاست خارجی کشور، جایگاه ژئوپولیتیک نوین در تعیین سیاست خارجی ایران را در خاورمیانه بررسی کرده و الگوی رقابت و تعامل را برای سیاست خارجی ایران معرفی و پیشنهاد می کند.

در این بررسی «گسترش شهرنشینی شتابان» بعنوان عاملی مؤثر و مهم در تحولات ساختاری و عملکردی «محله» خصوصاً در چند دهه اخیر مطرح می‌شود.